Feodor Mihailoviç Dostoyevski Kimdir ?
1821-1881 Rus Romancısı
Dünyanın en ünlü romancılarındandır. Tolstoy'la birlikte, rus edebiyatının XIX yüzyılın ikinci yarısındaki parlak döneminin en önemli kişisidir. Bu dönemde, düşünce akımları sosyal şuurun gelişimi ahlaki huzursuzluklar, insanlığın temel meselelerine yönelen insancıl bir edebiyata yansır. İlk romanı İnsancıklar 1845 eleştirmeci V.G. Belinski ile ozan Nikolai A Nekravos'un ilgilerini çekmiştir. Ünlü olmak için bu sıradaki acelesi, zorlama ve taklit oldukları intiabını bırakan kısa ve uzun hikayelerinin yazılmasıyla somutlaşır.
Dostoyevski genç aydınlarla birlikte, Petraschevski'nin yönettiği harekete katılmış, Avrupadaki devrimlerden korkan Çar Nikola I. in emriyle 1848'de tutuklanmış, ölüm cezasına çarptırılmış, ölümden ancak son anda kurtulmuş ve cezası dört yıl süreyle Sibirya'da kalebentliğe çevrilmiştir. Hapishaneden 1854'de beden ve akli dengesi bozulmuş olarak çıkmış, 1861'de St. Petersbourg'ta Omsk'taki mahpusluk hayatının sonuçlarını anlattığı ''Ölüler Evinden Hatıralar'' adındaki kitabını yayımlamıştır. Romancının, suç ile suçlu arasındaki ilişkileri incelemeye başladığı ilk kitabı budur. Sonradan bunu dahada genişleterek yalnız suç ve suçluyu değil, genel olarak insanı ve insanın iç dünyasını ana konu olarak ele alacaktır. 1862'de yazdığı ''Ezilenler'' romancının hayranı olduğu Charles Dickens'in Dostoyevski üzerindeki etkilerini yansıtır.
1860 yılı Dostoyevski'yi kardeşi Mihail'in yayımlama izni aldığı Vremya (Zaman) adlı derginin hazırlıklarıyla uğraşırken bulur. Amacı bu dergide, rus ruhuna bağlılık ihtiyacı rus ülkücü görüşü konularındaki teorilerini açıklamaktır. Karısının ölüm tarihi olan 1864 Nisan'ında önceki aylarda belkide ilk usta eseri denebilecek olan ''Yeraltından Notlar''ı yazar. Eser kendi deyimiyle ''sert ve haşindir'' ve bu eserde ilk defa duyguyla akıl arasındaki çelişkiler dile getirilir.
1866'da ''Suç ve Ceza'' yayınlanır. Eleştirmenler bu eseri Dostoyevski'nin başeseri olarak nitelerler. 1866'da romancı yayımcı Stellovski'nin bütün yayımlanmış kitapları üzerindeki haklarına el koymasını önlemek için görülmedik bir hızla 24 günde ''Kumarbaz''ı bitirmiştir. En güçlü romanlarının ilki olan ''Budala'' için (1868) sanatçı, ''Bu romanın ana düşüncesi, kusursuz ve eksiksiz iyi adam örneğini sunmaktır'' der. Sonraki romanı ''Edebi Koca'da tema kıskançlıktır.Bunu takip eden ''Ecinliler'' (1872) günümüz okuyucusunu siyasi yanından çok ahlaki yönüyle ilgilendirir.
1871'de Rusya'ya döndükten sonraki hayatı nispeten rahat geçirmiştir. Son eseri olan ''Karamazov Kardeşler'' 1880 yılında yayınlanmıştır.
Son yıllarında gazetecilikle uğraşmış, 1876'da çıkardığı Dvevnik Pisatelya adlı dergide çağının sosyal, siyasi, ahlaki dini ve edebi meselelerini tartışmıştır.
